GRODZISK MAZOWIECKI We wtorek, 19 lipca w kościele św. Anny odbyło się pożegnanie zmarłego Tomasza Łupanowa – członka tajnej organizacji Siły Zbrojne Polski Podziemnej, założonej przez grupę nastolatków z Grodziska Mazowieckiego po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku

Tomasz Łupanow skazany został w 1982 roku w procesie przed Wojskowym Sądem Okręgowym za zabójstwo milicjanta, sierżanta Zdzisława Karosa na 13 lat więzienia. Miał wówczas 18 lat. Jego o rok młodszy kolega Robert Chechłacz otrzymał wyrok 25 lat pozbawienia wolności. Razem z nimi skazano Sylwestra Zycha, księdza parafii św. Anny w Grodzisku Mazowieckim oraz Stanisława Matejczuka – ówczesnego studenta Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Po ogłoszeniu stanu wojennego grupa nastolatków z Grodziska Mazowieckiego utworzyła tajną organizację Siły Zbrojne Polski Podziemnej. - Mieli ideę fixe, aby przy użyciu broni odbić internowanych więźniów w Białołęce – powiedział Wojciech Hardt, działacz opozycji demokratycznej w PRL, przewodniczący Komitetu Obywatelskiego Solidarność w Grodzisku Mazowieckim, przewodniczący rady powiatu grodziskiego obecnej kadencji. - Do tego potrzebowali broni, którą postanowili zdobyć na milicjantach, wojskowych.
Podczas jednej z akcji Tomasz Łupanow wraz z Robertem Chechłaczem rozbroili w tramwaju na ulicy Marszałkowskiej w Warszawie milicjanta, sierżanta Zdzisława Zycha. W szamotaninie broń wypaliła, ranny został funkcjonariusz, który kilka dni potem zmarł w szpitalu. Chłopcy uciekli, a o pomoc w ukryciu broni poprosili księdza Zycha. - Dosyć szybko w Grodzisku Mazowieckim pojawiły się ich listy gończe – wspomina Wojciech Hardt. - Milicja przeszukała plebanię i znalazła broń.
Oprócz głównego procesu Chechłacza, Łupanowa i Zycha odbyły się inne, w których zapadły wyroki skazujące wobec kilkunastu młodych osób z Grodziska Mazowieckiego. Trzej główni oskarżeni opuścili mury więzienia na mocy ogłoszonej w 1988 roku amnestii. - Ksiądz Zych zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w lipcu 1989 roku, po zaprzysiężeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego – dodaje Wojciech Hardt.

Dług wobec „chłopców z Grodziska”

W ostatniej drodze na miejscowy cmentarz Tomaszowi Łupanowowi towarzyszyła rodzina, przyjaciele i sąsiedzi. - To było po roku 1989 i wtedy w wolnej już Polsce poznaliśmy się – wspominał w mowie pogrzebowej Wojciech Hardt. - Po wyjściu z komunistycznego więzienia podjąłeś trud odnalezienia się w rzeczywistości czasu przełomu. Założyłeś rodzinę, podjąłeś pracę zawodową, na świat przyszły dzieci. Towarzyszyłem Tobie wraz z kolegami z Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” i odradzającego się samorządu lokalnego w trudach dnia codziennego, udzielając niezbędnej pomocy. Nasza postawa była nie tylko wyrazem szacunku dla ciebie i Twojej rodziny, ale także spłaceniem długu wobec „chłopców z Grodziska”, których w porę nie ustrzegła „Solidarność” przed wkroczeniem na drogę czynu zbrojnego w walce o wolność Polski - powiedział.
Przewodniczący rady powiatu grodziskiego dodał, że Tomasz Łupanow spoczął na cmentarzu u boku wielu bohaterów walk o niepodległość. Jednym z nich jest grodziszczanin Lech Zondek (grób symboliczny), który w 1984 roku wyjechał do Afganistanu i walczył tam po stronie afgańskich powstańców, mudżahedinów przeciwko wojskom Związku Radzieckiego. - Wiem i jestem o tym przekonany, że gdyby w przeszłości nie było takich chłopców jak uczestnicy SZPP, Polska byłaby inna lub nie byłoby jej wcale – dodał Wojciech Hardt. - Należałeś do kolejnego polskiego pokolenia uwiedzionego przez etos narodowej konspiracji, niepodległościowego spisku i walki zbrojnej. Poszliście śladami wielkich poprzedników „rzucanych przez Boga na szaniec”. Nawiązywaliście do patriotycznych tradycji, chcąc naśladować bohaterów rodzinnych opowieści i książek. Tomku! Zapłaciłeś wysoką cenę za swoją szczerą, młodzieńczą, pełną patriotycznych uniesień postawę – wieloletnie więzienie, emigracja i samotna śmierć na obczyźnie. Pozostaniesz w naszej pamięci i w duchu chrześcijańskiej nadziei mówię – do zobaczenia.
Tomasz Łupanow zmarł na początku lipca w Irlandii przeżywszy 47 lat.